Boek tulp nog steeds actueel.

 

Eerste boek over tulpenziekten voor Tuinbouwschool in  Hoorn, 17 februari 2018.

Het is alweer 5 jaar geleden dat ik op de Vaktentoonstelling in Oost-Zwaagdijk het boek over ziekten en plagen mocht presenteren. Het eerste boek werd geschonken aan de directeur van de Tuinbouwschool in Hoorn.

 

Het boek “Tulpenziekten per groeistadium in beeld” is nog steeds actueel vanwege de beschrijving van de ziekten met de bestrijdingsmogelijkheden in de vorm van cultuurmaatregelen. Denk aan inunderen, het onderwater zetten van het perceel of tulpengalmijt bestrijden door middel van ULO. Of andere alternatieven zoals Tagetes, afrikaantjes om wortellesieaaltjes te bestrijden.

 

Het boek van  is nu nog verkrijgbaar bij  Roodbont B.V. . Het is naast het Nederlands ook verschenen in het Engels in boekvorm en digitaal. Digitaal speciaal voor de buitenlandse afnemers van tulpen.

Tulpenziekten (9789087403003) | Roodbont Publishers

Nogmaals Tulpengalmijt

 

Niet iedereen snapt het hoe het nou zit met die mijten in bloembollen, dat bleek maar weer eens op de informatiebijeenkomst Galmijt challenge – waar een van de deelnemers een totaal verkeerd beeld schetste op de vraag of de galmijten in het gewas bereikbaar zijn met een spuitmiddel. Het antwoord moet zijn NEE.

In mijn boek (blz. 106) beschrijf ik hoe de bloemaantasting ontstaat. Dat galmijten vanuit de bol met de spruit mee omhoog komen, ik vond ze namelijk altijd in de bloemknoppen voordat deze open gingen. Bloemschade ontstaat NIET in de schuur maar NA opkomst van het gewas! 

Wellicht was hij in de war met de bollenmijt. De bollenmijt is, in combinatie met ethyleen, alleen een probleem in de bewaring van de bollen.  Deze mijten zoeken de bloem op in de bol en veroorzaken kernrot (blz108 “Tulpenziekten, per groeistadium in beeld”). Tulpenziekten (9789087403003) | Roodbont Publishers

Links: bloem tulp met tulpengalmijt symptomen. Rechts: microscopische afbeelding galmijten.

Tulpengalmijt weer actueel!

 

Tulpengalmijt is een plaag tijdens de bolbewaring van tulpen en daarom belangrijk voor alle bedrijven met tulpen,  bollen- en bloementeelt, handels bedrijven. 

Roodverkleuring op tulpenbol door aantasting tulpengalmijt.
In cirkel, microscoop opname van de galmijten.

 

In mijn eerste blog schreef ik er al over "Bestrijdingsmogelijkheden tulpengalmijt nu en in de toekomst”. Nu wordt het weer actueel omdat het middel Movento in de nabije toekomst, niet meer toegepast kan worden. Nu wordt er naarstig gezocht naar alternatieven, zie de  “Challenge Starthubs” om het galmijtprobleem op te lossen (Greenity 1-11-2022).

Toen ik in de jaren ’70 op het Laboratorium voor bloembollenonderzoek kwam werken, was een van mijn eerste uitdagingen een alternatief te vinden voor Blauwzuurgas. Blauwzuurgas werd gebruikt tegen zo’n beetje alle bloembol bewaar plagen.

We waren toen blij met Actellic, dat middel werkte op een totaal andere manier, maar de bloembollenplagen konden daarmee goed onder controle gehouden worden.

Het onderzoek ging door, gezocht werd naar beheersing zonder chemische middelen. Natuurlijke vijanden werden gescreend, cultuurmaatregelen getest en alternatieven als etherische oliën, Ozon, Gamma-stralen, warme- en koude behandelingen (droog en nat) en laag zuurstof, uitgeprobeerd.

Tijdens de zoektocht naar alternatieven voor Actellic, kwam Movento. Geen ruimtebehandeling, maar een gewasbespuiting houdt de plaag onder controle en daarmee was de druk weer van de ketel. Nu ook Movento lijkt te verdwijen is er weer interesse in de alternatieven.

Mijn niet chemische alternatieven vind je in mijn boek “Tulpenziekten, per groeistadium in beeld”. Tulpenziekten (9789087403003) | Roodbont Publishers 

Amaryllis, Grote Narcisvlieg en Wortellesie-aaltjes.

 
Er zijn amaryllis soorten ontwikkeld die je in Nederland buiten kunt telen. In zo’n bolbloementeelt komen natuurlijk ook ziekten en plagen voor. Waar je rekening mee moet houden zijn onder andere, grote narcisvlieg, trips, wortellesieaaltjes en de schimmel stagonospora.

Zo had ik mijn amaryllisbol buiten geplant en van de week opgerooid. De donkere plek aan de onderkant van de bol viel op, plaatselijk ontbraken daar wortels en bij het aansnijden zag ik een rond gaatje. Na een tijdje kwam een narcisvlieg larve nieuwsgierig zijn kopje naar buiten.  

De vlezige wortels aan de bol zaten vol met rode langwerpige vlekjes, lesies. In deze lesies vond ik vele wortellesieaaltjes na onderzoek met mijn binoculair.

Voorjaar- over tulpen en kwade grond-.

 

Houd je ook zo van tulpen en bent je nu ook zo benieuwd naar de opkomst? 

Ik kijk regelmatig of ik al wat zie waar ik bollen plantte. Het komt soms namelijk wel eens voor dat ze niet boven de grond komen. Waarom niet vraag ik me dan af, waren de bollen niet goed, heb ik zieke bollen geplant of mankeert er wat aan mijn grond?

Als er wat aan mijn grond mankeert wil ik dat wel weten, want volgend jaar wil ik weer tulpen in mijn tuin. Heb ik mijn grond soms kwaad gemaakt door elk jaar bollen op dezelfde plek te planten?
Ik weet dat de meest voorkomende ziekte in tuin of park kwadegrond is! Kwadegrond een schimmelziekte, die verhindert dat de tulpen goed op komen.

Witte bolletjes op de aangetaste spruit, dus kwadegrond aantasting!

Als  ze niet goed opkomen, doe ik een eenvoudig "kwadegrond testje". Ik spit de slecht en niet opgekomen planten uit de grond, wikkel ze met aanhangend grond in een vochtige doek of keuken papier en bewaar dit  in een bakje of plastikzak zodanig dat het niet uit kunnen drogen. Na 3 tot 5 dagen kijk ik of er op de rottende plantendelen witte bolletjes zijn gekomen. Witte bolletjes van de schimmel Rhizoctonia tuliparum, de veroorzaker van kwadegrond. De jonge witte bolletje worden later zwart en van binnen licht violet van kleur.

Zie ik witte (of zwarte) bolletjes dat weet ik dat ik kwade grond heb! Volgend jaar dus op een andere plek bollen planten of grond verversen.

Rondje langs bollenvelden

Van de week door de bollenstreek gefietst. Het was prachtig weer en al veel in bloei, mooie velden tulpen, narcissen en hyacinten. 

De hyacinten zijn prachtig en ruik je al vanaf de weg, helaas niet vast te leggen op de foto😊.

Foto 1 Tulpenveld in bloei nabij Keukenhof, gele en rode tulpen.

Foto 2 Veld met gele narcissen.

Foto 3 Kleurenpracht, veld met verschillende soorten hyacinten

Tulpen komen niet op, hoe kan dat?

 Verzopen:        grond te nat (zuurstof arm) na het planten.

Kwadegrond:   schimmelaantasting Rhizoctonia tuliparum.

Bolkwaliteit:      fusarium -, penicillium – of tulpengalmijt bolaantasting.

Verzopen

Kleine of grote plek waar de planten niet goed opkomen. De grond is dicht en vast en de geplante bol rot met zwarte bolhuid en stinkt.

Foto 1.  Kist met tulpen die niet goed opkomen door wateroverlast, verzopen.

Kwadegrond

Planten komen pleksgewijs niet of gehavend boven de grond. Schimmeldraden en sclerotiën (wit later zwart) op aangetaste delen van de spruit. 

Foto 2. slechte opkomst van tulpen door aantasting van Rhizoctonia tuliparum, kwadegrond.

Fusarium (zuur)

Verspreid komen bollen niet op, de bol is geheel of gedeeltelijk verrot.

Foto 3. waterbroei. Uit aangetaste bol (midden) groeit geen spruit, bol verrot door fusarium.

Penicillium

Verspreid komen bollen zwak of geheel niet op, de bol is geheel of gedeeltelijk verrot en bedekt met wit-groen schimmelpluis.

Foto 4. waterbroei. Uit aangetaste bol (midden) groeit een hele zwakke spruit, bol verrot door penicillium.

Tulpengalmijt

Bollen komen niet of gedeeltelijk slecht op. Bollen hard, niet rot, met crème of roodverkleuring op de witte rokken.

Foto 5. Bollen aangetast door tulpengalmijt.
Van links naar rechts; licht, matig en zwaar aangetaste bol met uitgroeiende spruit. 

-----

Weet je het niet zeker of de slechte opkomst is veroorzaakt door kwadegrond, wateroverlast of bolaantasting, laat het onderzoeken of doe de kwadegrond zelftest.

(Deze test kun je zelf uitvoeren en is op te vragen bij FlowerFull Consultancy (gratis voor klanten)).  

-----

Zie ook Tulpenziekten. https://www.roodbont.nl/nl/product/100-382_Tulip-Diseases

Vorstbeschadiging.

 

Na zo een wintertje, dat de schaatsten uit het vet konden en we met z’n allen op het ijs hebben gestaan, kan er ook vorstbeschadiging bij bolgewassen optreden. Vooral wanneer de bollen ondiep of op pot geplant zijn en niet afgedekt, kan de temperatuur rond de bol dalen tot ver onder nul. Enkele dagen -4 in de grond bij de bol is vaak al genoeg voor schade bij tulpen. Blz.62 Tulpenziekten.  https://www.roodbont.nl/nl/product/100-382_Tulip-Diseases

In deze blog laat ik een paar beelden zien van vorstbeschadiging bij de bolgewassen tulp, narcis en hyacint.

Wanneer er al een gewas boven de grond stond voor de vorstperiode, zijn de bladeren boven de grond of net boven het dek (stro- of sneeuwdek) het gevoeligst voor vorstbeschadiging. De bladeren sterven geheel of gedeeltelijk af.  Bij vorstbeschadiging van de bol en spruit, blijven de planten te kort.

Foto 1 en 2. Narcis, ondiep geplant, bladeren gedeeltelijk afstervend, naar wit verkeurend. 

Bij doorsnede bolbodem glazig

Foto 3 en 4 Tulp, ondiep geplant in perk. Tulpen blijven te kort, hebben holle stelen door vorstbeschadiging. (zie blz. 62 boek tulpenziekten, per groeistadium in beeld).

 

 Foto 3 Hyacint, geplant op pot,  met afstervende bladtoppen en vorstbeschadiging in de bol (bolbodem glazig).

  

Bollenvelden rond Keukenhof 2017-18

Juli, oogstmaand.

In de maand juli worden de voorjaarsbloeiende bolgewassen gerooid. De bollen zijn dan volgroeid en planten afgestorven. Bollen  van tulpen en hyacinten worden direct van het land naar de schuur gebracht, de narcisbollen worden eerst op de grond gelegd en na enkele dagen opgeraapt en naar de bewaring gebracht.
In de schuur worden de bollen geschoond en gedroogd. Om ziekten te voorkomen moeten de bollen snel gedroogd worden en blijven ook in de bewaring en transport. De bollen worden afgeleverd en vervoerd naar hun nieuwe eigenaar.

De narcisbollen zijn gerooid, liggen op het veld, klaar om opgeraapt te worden

Augustus, grondontsmetting

Elk jaar opnieuw bollen in de grond op het zelfde perceel is niet mogelijk in verband met grond gebonden ziekten. Omdat de vruchtwisseling beperkt is tussen de bolgewassen,  is het eens in de zoveel jaar nodig om de grond vrij te maken van ziekten en plagen. Dit doet de bollenteler op duinzandgrond tegenwoordig met water. Door zijn land 8 weken onder water te zetten, verstikken de ziekteverwekkers door gebrek aan zuurstof. Om het perceel wordt een wand aangelegd en water op het land gepompt tot net boven het maaiveld. Dit geeft de bollenstreek een verrassend nieuw gezicht, in plaats van groene gewassen of  zandvlakten, watervlakten met soms vele soorten watervogels.

Ziektevrij maken van bollengrond door opzetten van water, inunderen.



Tulpenziekten per groeistadium in beeld | Tulip diseases shown for each groth stage

Ik heb een handboek geschreven dat door uitgeverij Roodbont BV Zutphen wordt uitgegeven.


De titel is:

Tulpenziekten per groeistadium in beeld
Tulip diseases shown for each groth stage


https://www.roodbont.nl/nl/product/100-382_Tulip-Diseases

Het herkennen van ziekten en plagen in tulpen is een eerste stap

in het bestrijden ervan. Met dit handzame boek staan alle ziekten

en plagen op een rij waarbij wordt uitgegaan van het groeistadium

als hoofdindeling: bol, opkomst en bloei.

Daarnaast worden meerdere zoekindexen gepresenteerd, zoals

zoeken op ziektenaam of veroorzaker. Achterin het boek is nog een

geavanceerd zoeksysteem weergeven. Per ziekte worden behandeld:

veroorzaker, schadebeeld, bijzonderheden, waardplanten en het

bestrijden en voorkomen van deze ziekte of plaag.

Product specificaties

Formaat: 17 x 22 cm, hard cover
Omvang: 152 pagina’s full color
In Nederlandse taal beschikbaar vanaf 17 februari 2017.
Te verkrijgen bij www.roodbont.nl

 Nu ook in de Engelse taal beschikbaar


http://flowerfullconsultancy.nl/nieuws/98-boek-tulpenziekten

De narcismineervlieg

De narcismineervlieg behoort tot de strontvliegen en is bekend onder de wetenschappelijke naam Norellia spinipes (Mg). De vlieg komt in heel Nederland en omringende Noord-Europese landen algemeen voor. Aantasting van narcissen komt vooral voor op beschutte percelen, in de buurt van bos- en duinranden.

Foto 1 volwassen narcismineervlieg

In het voorjaar legt het volwassen vrouwtje haar ei aan de voet van de narcisplant in het buitenste blad. De larve vreet daarna gangen in het ondergrondse bladdeel waardoor mineergangen ontstaan en het buitenste blad afsterft en vergeelt. Bladeren zonder larf blijven groen.


Foto 2 narcisplant met afstervende, vergelende bladeren door aantasting van narcismineervlieg larven

De volgroeide vlieglarve verpopt zich aan het einde van de mineergang, dit kan de bolneus zijn. In de zomer, nog voordat de bollen worden gerooid zijn de vliegen meestal ontpopt en gevlogen.
Economische schade veroorzaakt deze aantasting niet of nauwelijks. De bollen groeien wellicht iets minder dik door de vervroegde afsterving van de buitenste bladeren. Op de bolneus zijn soms restanten van een mineergangen en verpoppingsplaatsen zichtbaar.

Foto 3 narcismineervlieg larve

Foto 4 op narcis bolneus einde van de mineergang en verpoppingsplaats narcismineervlieg larve

Foto 5 narcismineervlieg pop na uitvliegen

Tulpen geplant in de polder

Op de klei en zavelgronden worden de tulpen in netten geplant om ze volgend jaar weer netjes boven de grond te krijgen. Op de foto zie je een perceel waar tulpen geplant zijn in netten. De uiteinden van de witte netten zijn nog zichtbaar aan het begin van de bedden.

Tulpen op de klei in een netje, aan begin van het bed zijn de witte uiteinde van het net nog zichtbaar. 

Inunderen, welke ziekten worden bestreden?

Als ik door de bollenstreek fiets zie ik veel percelen onder water staan. Een mooie manier om van ziekten en onkruiden af te komen. Voor bloembollen heb ik de ziekten en opslag die in de grond voorkomen met mate van bestrijding in een tabel gezet.

Bloembollen perceel onder water gezet, hier wordt geïnundeerd.

Tabel: Bestrijding van ziekten en opslag bij 8 tot 12 weken inunderen (bron LBO- PPO -Lisse). 

Ziekte	Mate van bestrijding	Geadviseerde duur van inunderen in de zomer
Schimmelziekten	+ = matig, ++ =  goed   - = niet of onvoldoende
Kwade grond	++	6 weken
Botrytis (vuur)	++	6 weken
Zwartsnot	++	6 weken
Fusarium	-
Pythium	-
Rhizoctonia solani	-
Aaltjes
Destructor aaltjes	+	12 weken
Stengel aaltjes	++	12 weken
Pratylenchus aaltjes	++	8  weken
Vectoren van virus
Augustaziek	-
Trichodoride aaltjes (ratel)	+	8 weken
Opslag
Tulp	++	6 weken
Aardappel	++	6 weken
gladiool	+	6 weken

Leliehaantje Lilioceris lilii: larve en pop

Als de larven van het leliehaantje volgroeid zijn ontdoen ze zich van de donkere uitwerpselen en laten zich vallen op de grond om in de bovenste laag te verpoppen. Met de aarde vormen de larve dan een pop, in dit geval een pop van schoon wit zand.

Volgroeide larve leliehaantje

Pop leliehaantje in zandgrond

Leliehaantje Lilioceris lilii: Larve en vraat

Larven van het leliehaantje voeden zich aan de bladeren van de lelie. De larven, bedekt met hun donkere uitwerpselen, laten weinig over van de lelieplant.

Vraat larve leliehaantje